تاریخچه ساعت

تاریخچه ساعت

تاریخچه ساعت

<sub>شما هم مثل من بارها از کسی که در کنار پیاده‌رویی ایستاده، پرسیده‌اید که «آقا ببخشید ساعت چنده!» ... و آن مرد که در آنجا منتظر کسی است، درحالی که به ساعت مچی خود نگاه می‌کند با لبخندی به شما می‌گوید: «خواهش می‌کنم ... یک ربع به چهار.» شما دوباره از او تشکر کرده و به راه خود ادامه می‌دهید و با خود می‌گویید هنوز 10 دقیقه دیگر وقت اضافه دارم، چون تا شرکت «X” 5 دقیقه راه است، وانگهی آقای «Y» هم چندان خوش‌قول و وقت‌شناس نیست. بنابراین شما با 10 دقیقه وقت اضافه روبه‌رو هستید. پس می‌توانید به یک آبمیوه‌فروشی یا بستنی‌فروشی رفته و کمی خود را سرگرم کنید. تا وقتی را که عده‌ای معتقدند «طلاست» یک جوری هدر بدهید! و در این میان یادتان نیست که عنصر تعیین‌کننده برای اکثر تصمیم‌ها و ملاقات‌های شما موجودی بی‌جان به نام «ساعت» است، همان که به مچ دست آن مرد در کنار پیاده‌روی خیابان بسته بود.
ما همه مثل هم هستیم و «وقت‌کشی» یکی از شرح وظایف نانوشته روزانه ماست و هیچ‌کس هم در این باره هیچ بازخواستی از ما نمی‌کند. هیچ یک از ما نیز به درستی نمی‌تواند بگوید که مخترع اصلی این ساعت که بوده است و چه کسی به خود اجازه چنین جسارتی داده است که به نیابت ازسوی بشر زمان را به 24 قسمت مساوی تقسیم کند و هر قسمت آن را به 60 قسمت و هر قسمت از این 60 را به
60 قسمت دیگر. در طول تاریخ اسامی زیادی به عنوان مخترع نوعی ساعت به ثبت رسیده و خلاصه‌ای کوتاه از زندگی و تلاش‌های آنان برای ساخت این ساعت در کنار آن آمده است و نکته جالب اینجاست که هرچه به عقب‌تر برمی‌گردیم اشکال اولیه اکثر ساعت‌ها با همین کاربرد و متناسب با شرایط در آن روزگاران ساخته شده است و کنکاش در این زمینه نشان می‌دهد که بشر همواره به اشکال مختلف به دنبال «ماهیت» و چیستی زمان بوده است. همان عنصری که سهراب سپهری دست یافتن به جنس آن‌را برای خود ناممکن دانسته و می‌گوید:
- «من که از بازترین پنجره با مردم این ناحیه صحبت کردم
- حرفی از جنس زمان نشنیدم.»
گرچه اشاره اصلی او به حرف‌هایی بوده است که در زمان او بسیار زده می‌شده و رنگ و بویی از طراوت و تازگی روزگار او نداشته است باز با این حال می‌توان سهراب را مثل بسیاری دیگر از جویندگان این راز دست نیافتنی یعنی «زمان» برشمرد.
نظریات زمانی
آنگونه که اخترشناس‌ قرن هشتم هجری قمری در رساله «معماری زمان» خود نوشته «زمان نه آغازی دارد و نه پایانی، قابل تقسیم نیست و آنچه که ما آن را بخش می‌کنیم تنها در پندار ما اتفاق می‌افتد.» معنای دیگر حرف این اخترشناس این است که الان من دارم این گزارش را در دفتر روزنامه «گسترش صنعت» می‌نویسم ساعت 10 روز 12 دیماه 1389 نیست و من بیهوده تصور می‌کنم که در چنین برشی از زمان ایستاده‌ام.داودبن محمود قیصری در ادامه نظریات خود درباره زمان می‌گوید: «انسان در طول تاریخ هیچگاه نتوانسته است به تقسیمی از زمان دست یابد که با رویدادهای کیهانی و طبیعی سازگاری داشته باشد و از همین روست که هزاران گونه تقویم پدید آمده است که هیچکدام هم با تقویم طبیعی همخوانی و سازگاری کامل ندارد.»
آن‌طور که در کتیبه‌های بابلی مشاهده شده، پس از کوچ قبیله کاسیان از ایران به «میاندرود» یا همان بین‌النهرین، شیوه تقسیم زمان یا شبانه‌روز به 24 ساعت و هر ساعت به ۶۰ دقیقه و هر دقیقه به ۶۰ ثانیه و هر ثانیه به ۶۰ ثالثه بوده است و بر این اساس دست‌کم از نیمه نخست هزاره دوم پیش از میلاد این روش برای تعیین «وقت» گذاشته شده است. شیوه‌ای که گویا از نظام شصتگانی شمارش اعداد برگرفته شده که در آن زمان رواج داشته و حتی تا امروز نیز باقی مانده است.از جمله فایده‌های نظام شصتگانی شمارش اعداد، قابلیت‌های بیشتر بخش‌پذیری در میان اجزای این نظام اعداد است و یکی از این قابلیت‌ها مربوط به عدد ۳۶۰ است که هر چند در زمان‌سنجی کاربری چندانی ندارد، ولی در درجه‌بندی صفحه دایره، سنت دیرین علمی خود را حفظ کرده است و شاید بر این  اساس است که این روزها وقتی ما می‌بینیم که کسی حرف خود را پس می‌گیرد و از مواضع خود عقب‌نشینی می‌کند می‌گوییم طرف
۳۶۰ درجه نظرش تغییر کرده است.
و شاید بر این اساس است که هر چه ساعت در ۳-۲ قرن اخیر ساخته شده است، عقربه‌هایش حول محور ۳۶۰ درجه حرکت کرده است و ساعت‌هایی که از این شیوه برخوردار نبوده‌اند توفیق کمتری در زمان‌شناسی توسط مردم داشته‌اند، گرچه با ایجاد ساعت‌های دیجیتالی در سال ۱۹۶۲ میلادی حرکت عقربه‌ها روی مدار ۳۶۰ درجه صفحه ساعت‌ها بی‌معنی و کم‌کم کمرنگ شد. البته بیش از آن نیز انواع ساعت‌ها ساخته شد و چند صباحی پا به عرصه وجود گذاشت و پس از آن از رده خارج شد، اما عمر ساعت‌های عقربه‌داری که عقربه‌های آن بر مدار صفحه
۳۶۰ درجه می‌گشتند طولانی‌ترین عمر را در تاریخ «ساعت» داشته است.
انواع ساعت در گذر تاریخ
به‌طور معمول رسم بر این است که مورخان در این گونه موارد به قدیمی‌ترین نظریات موجود از مورخان تاریخ چون «هردوت» استناد می‌کنند، هردوت در این‌باره نیز مکتوبه‌ای دارد که در آن به تاریخ ساخت یک نوع ساعت به نام «ساعت آفتابی» اشاره کرده و نوشته است: «قدمت این ساعت‌ها به ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد.»
او ساخت این‌گونه وسایل را به سومری‌ها و کلدانی‌ها نسبت می‌دهد، اقوامی که در بین‌النهرین می‌زیسته‌اند.  براساس مدارک موجود در موزه ساعت‌شناسی لندن، نخستین کسی که به محاسبات نظری ساعت‌های آفتابی توجه کرد و باعث رواج آن شد، «آنکسیماندر» از اهالی ملطیه یونان در قرن ششم پیش از میلاد مسیح(ع) بود. در این دوران ساعت‌های آفتابی در نقاط مختلف امپراطوری یونان گسترش یافت. خارج از تمدن یونان باستان نیز حدود ۳۴۰ سال پیش از میلاد، یک ستاره‌شناس کلدانی به نام «بروسوس» نیز نخستین ساعت آفتابی کروی را طراحی کرد، در این ساعت آفتابی شاخص جذاب درون نیمکره‌ای واقع شده بود که علاوه بر نشان دادن زمان، بر حسب یک تقسیم‌بندی ۱۲ ساعته طول روز، بلندی سایه و نیز فصل‌ها را مشخص می‌کرد.
سومری‌ها این نوع ساعت را گسترش دادند و نخستین ساعت‌های آفتابی عمودی را ساختند که یک شاخص عمودی سایه‌ای بر صفحه آن می‌انداخت و تقسیم‌بندی آن سایه، نشانه‌هایی از عبور ساعت‌های روز بود.
ساعت‌های آفتابی، وسیله‌ای بود که زمان را با استفاده از مکان خورشید در آسمان می‌سنجیدند، معمول‌ترین نوع ساعت آفتابی، از میله‌ای ساخته شده بود که روی صفحه‌ای قرار داشت و ساعت‌های شبانه‌روز روی آن میله نشانه‌گذاری شده بود، وقتی مکان خورشید در ‌آسمان عوض می‌شد، سایه آن میله نیز روی صفحه جابه‌جا می‌شد و براساس آن ساعت مشخص می‌شد.
ساعت میدان‌ها
در شهرهای بزرگ جهان رسم بر این بوده است که ساعت‌‌های آفتابی را در میدان‌های اصلی نصب می‌کردند تا مردم در جریان گذران اوقات خود باشند و امروزه این ساعت‌ها به عنوان نمادهای تمدن در هر یک از شهرهای بزرگ جهان به شمار می‌آید. بسیاری از کارشناسان معتقدند که بیشتر ساعت‌های آفتابی معمولی، زمان ظاهری خورشیدی را نشان می‌دهند و این زمان با زمانی که در ساعت‌های رایج می‌خوانیم، کمی فرق دارد و در طول سال تا حدود ۱۵ دقیقه جابه‌جا می‌شود. این ساعت‌ها  تنها چهار روز در طول سال با ساعت‌های مکانیکی مطابقت دارد (روزهایی مثل ۱۶ آوریل، ۱۴ ژوئن،

این پدیده به این خاطر است که، راستای محور چرخش زمین به دور خود، ثابت نیست و زمین هنگام چرخش به دور خود کمی تاب می‌خورد، اما ساعت‌های آفتابی دقیق، همیشه جدول یا نموداری در کنار خود دارد که این اختلاف زمان را در ماه‌های مختلف برای مخاطبان خود اصلاح می‌کند، البته برخی دیگر از ساعت‌های آفتابی پیچیده نیز با خمیده کردن خط ساعت‌ها روی صفحه خود یا با روش‌های دیگر، به‌طور مستقیم، ساعت را درست نشان می‌دهند.
ساعت آبی، اختراع ایرانیان
ساخت ساعت‌های آفتابی و ساعت‌های آبی نشانگر این است که بشر همیشه سعی می‌کرده برای تعیین اوقات زندگی خود از عناصر طبیعت مثل آب، آفتاب، باد، خاک، گیاه و امثال آن بهره‌برداری کند.
«کالینستنس» مورخ یونانی که در لشکرکشی قوای اسکندر مقدونی به ایران به‌عنوان گزارشگر وقایع جنگی همراه اسکندر بوده است و رویدادهای روزانه و مشاهداتش را به‌طور منظم می‌نوشته در یادداشتی آورده است: «در اینجا (ایران آن روزگار) در دهکده‌ها آب را برحسب نوبت به کشاورزان برای زراعت می‌دهند.»
این مورخ یونانی در ادامه یادداشت خود که بعدها با محاسبات تقویمی معلوم شد متعلق به سپتامبر ۳۲۶ سال پیش میلاد مسیح(ع) بوده، اضافه کرده است:
«یک فرد از میان آنان انتخاب می‌شود تا بر زمان نوبت‌بندی آب نظارت داشته باشد، این فرد در کنار نهر اصلی آب و محل انشعاب آب (بریجه‌ها) بر سکویی نشسته و ظرفی فلزی را که سوراخ بسیار ریزی در بدنه آن تعبیه شده است در ظرفی بزرگ‌تر و پر از آب قرار می‌دهد که پس از پر شدن ظرف کوچک (یک یا چند بار) که به آهستگی و براساس محاسبات قبلی انجام می‌شود، آب را قطع و آن را به طرف جوی دیگر کشاورز روانه می‌کند و این کار دائمی است و این وسیله را ساعت آبی گویند و از نزاع کشاورزان بر سر توزیع آب جلوگیری می‌کند.»
البته برخی از منابع رسمی هم خبر می‌دهند که هنوز استفاده از این نوع ساعت آبی‌ در منطقه‌ای به نام «کاخک» در جنوبی‌ترین بخش خراسان رضوی رایج است و به آنها ساعت فنجان نیز می‌گویند. این سند مورخ یونانی بیانگر این است که ایرانیان از دیرباز به وقت و شمارش آن توسط ساعت اعتقاد خاصی داشته‌اند و به نوعی آن را حلال بسیاری از مشکلات خود می‌دانسته‌اند، گرچه عده‌ای از مورخان نیز این ساعت را متعلق به یونانیان باستان هم می‌دانند و معتقدند که یونانیان ساعت آبی را اختراع کردند با این تفاوت که آنها ظرف‌هایی مدرج با سوراخ ریز پر از آب می‌کردند و آب قطره‌قطره از سوراخ آنها می‌چکید و با توجه به خروج آب از آن ظروف، زمان تا حدودی برای آنها معلوم می‌شد. همین مورخان نوشته‌اند که یونانیان باستان مخترع ساعت‌های دیگری مثل «ساعت سایه‌ای» هم بودند و آنان از میزان سایه یک قطعه چوب عمودی بر یک صفحه افقی زمان را اندازه می‌گرفتند و شاید بر این اساس است که مردمان  امروز نیز وقتی سایه‌شان کاملا به زیر پایشان می‌رسد متوجه می‌شوند که خورشید در وسط آسمان قرار گرفته و ظهر است.
ساعت چینی
در گوشه و کنار صفحاتی از تاریخ مخترعان، از چینی‌ها نیز به‌عنوان یکی از مخترعان ساعت در جهان یاد شده است. براساس گزارشی که در یکی از بولتن‌های تاریخی به ثبت رسیده، آمده است: «در سال ۱۹۵۶ باستان‌شناسان وسیله‌ای را از زیر خاک بیرون کشیدند که گذر زمان را نشان می‌داد و حروف چینی روی آن حک شده بود.» در آزمایش‌های نخست، این وسیله را به قرن سوم میلاد نسبت دادند که هیچ شکی در آن نبود اما نکته‌ای که باعث تعجب باستان‌شناسان شد، این بود که وسیله نشان دادن زمان و ساعت‌های نخستین را سوئیسی‌ها تنها سه قرن پیش به صورت مکانیکی اختراع کرده بودند، در حالی که این وسایل کشف شده حکایت از آن داشت که چینی‌ها حداقل ۱۳ قرن در ساخت ساعت از سوئیسی‌ها جلوتر بوده‌اند و نکته عجیب دیگر این که جنس این وسایل زمان‌سنج، از آلومینیوم ساخته شده بود، در حالی که می‌دانیم آلومینیوم به صورت آلیاژ و جسم مرکب وجود داشته و در قرن نوزدهم برای نخستین‌بار به کمک نیروی برق به صورت مستقل و مجزا به دست آمد و اکنون برای باستان‌شناسان این پرسش مطرح است که چینی‌‌ها چگونه شانزده قرن پیش به مکانیزم ساخت ساعت مکانیکی دسته یافته‌اند و دیگر این‌که چگونه به فلز آلومینیوم دسترسی داشته‌اند؟
ساعت‌های شنی
ساعت‌های شنی متداول‌ترین ساعت‌هایی است که پیش از تولد ساعت‌های مکانیکی توسط مردم در چند قرن قبل ساخته و استفاده می‌شد.ساعت‌های شنی یا ماسه‌ای، از دو حباب شیشه‌ای چسبیده به هم تشکیل می‌شده که میان آن، سوراخ باریکی برای رد شدن شن یا ماسه ریز تعبیه شده بود، شن‌ها به تدریج از حباب بالا به حباب پایین سرازیر می‌شد، بعد ظرف را وارونه می‌کرد و همان عمل تکرار می‌شد، با معلوم شدن و ثبت تعداد دفعات وارونه شدن ظرف‌ها و جابه‌جا شدن شن در حباب‌ها، حدود تقریبی زمان مشخص می‌شد.
ساعت‌های شمعی
ساعت‌های شمعی نیز در نقاطی که مردم به ساعت‌های شنی دسترسی نداشتند بیشتر استفاده می‌شد. یک شمع که دارای بدنه درجه‌بندی شده بود را روشن می‌کردند و با سوختن شمع و کوتاه شدن آن زمان را محاسبه می‌‌کردند.
ساعت و تحول در زندگی بشر
«لوییس مامفورد» مورخ نامدار غربی که تا سال ۱۹۹۰ نیز زنده بود و در آمریکا می‌زیست، تحلیل‌های زیادی درباره محاسبه زمان دارد که نظریات او را اکثر دانشمندان تاکنون پذیرفته‌اند. او در یکی از معروف‌ترین کتاب‌های خود با عنوان «تکنیک و تمدن» تصریح کرده است که تمدن‌هایی به غیر از تمدن غرب به سطح بالایی از مهارت‌های تکنیکی دست یافته‌اند، بدون آنکه از اصول و اهداف علم تکنیک متاثر و آگاه باشند.
«مامفورد» تحلیل جالبی از ساعت و شیوه اختراع آن در قرون وسطی دارد که ضمن آن نشان می‌دهد که چگونه ساخت ساعت زندگی انسان قرون وسطی را متحول می‌کند و نقشی انکارناپذیر در پیشرفت دیگر علوم دارد.
با این حال نباید از این موضوع غفلت کرد که  اکثر مورخان این موضوع را پذیرفته و بر آن تاکید دارند که ساخت ساعت‌هایی با فرم نوین از قرن پانزدهم مورد استفاده بوده است، اما حدود شش قرن قبل از میلاد مسیح(ع) بابلی‌ها- در عصر امپراطوری دوم- چند مورد ساعت ابداعی از خود به‌جا گذاشته‌اند که امروز مورد استفاده همه کشورهاست و مرسوم داشتن هفت روز هفته و تعیین عدد پایه ۶۰ برای ساعت از یادگارهای بابلی‌ها به شمار می‌رود، چرا که بابلی‌ها عقیده داشتند به علت این که عدد ۶۰ به اعداد ۱، ۲، ۳، 4، ۵، ۶، ۱۰، ۱۵، ۲۰ و ۳۰ قابل تقسیم  است، آن را عدد پایه در نظر گرفتند و آنها بودند که ۶۰ را مبنای ساعت قرار دادند و تقسیم‌بندی دایره‌ای ۳۶۰ درجه که مضربی از ۶۰ می‌باشد هم از آثار دانشمندان بابلی است. ۲ سپتامبر و ۲۵ دسامبر).</sub>

_{انواع ساعات ابتدائی:}

_{در گذشته بشر برای دانستن وقت و ایام، با توجه به تجربه و دانش زمانه، ساعت هائی را اختراع کرده و مورد استفاده قرار داده است که مهم ترین آنها عبارت است از:}

_{ساعت سایه ای:}

_{مصریان قدیم ساعتی ساختند که به آن ساعت سایه ای می گفتند. این ساعت به گونه ای بود که سایه قطعه ای چوب عمودی برروی یک قطعه چوب افقی می افتاد و زمان را با ان اندازه می گرفتند.}

_{ساعت آبی:}

_{ساعت آبی نیز توسط مصریان اختراع شد. در این نوع ساعت، از جریان یک نواخت آب استفاده می شده، به این ترتیب که داخل ظرف مدرج سوراخ دار را با آب پر می کردند که آب قطره قطره از سوراخ کوچک می چکیده و با توجه به مقدار آب خروجی، زمان تا حدودی معلوم می شده است.}

_{ساعت  شنی:}

_{ساعت شنی یا ماسه ای: از دو حباب شیشه ای چسبیده به هم تشکیل می شده که میان آن، سوراخ باریکی برای رد شدن شن یا ماسه تعبیه می کردند تا شن ها بتدریج از حباب بالا به حباب پایین جمع شود. بعد ظرف را وارونه می کردند و همان عمل تکرار می شد. با معلوم شدن تعداد دفعات جابجا شده شن ها در حباب ها، حدود تقریبی زمان مشخص می گردید.}

_{ساعت شمعی:}

_{در این نوع ساعت، بدنه شمع مدرج می شد و با سوختن شمع و کوتاه شدن آن زمان را محاسبه می کردند.}

_{ساعت آفتابی:}

_{توالی فصل ها و تأثیر آن بر زندگی انسان ها از زمان های دور، دانش تقویم را به نیازی اصلی برای انسان در تمدن های بزرگ تبدیل کرد. موضوع اصلی تقویم سنجش و اندازه گیری زمان بود و در این میان دانستن مدت روز و داشتن زمان آن بسیار مهم می نمود. حضور خورشید در آسمان و تکرار روز و شب اندیشهٔ ساخت نخستین ابزار برای سنجش زمان را در انسان ایجاد کرد و به این ترتیب ساعت های آفتابی به عنوان اولین ساعت ها ساخته شد و با درک بهتر انسان از کارایی کرهٔ آسمانی پیشرفت بیشتری کرد. براساس نوشته های هرودوت قدمت این ساعت ها به 5000 سال قبل برمی گردد و او ساخت این ابزار را به سومری ها و کلدانی ها نسبت می دهد، اقوامی که در منطقهٔ بین النهرین می زیستند.}

_{بر مبنای مدارک موجود نخستین کسی که به محاسبات نظری ساعت های آفتابی توجه کرد و باعث رواج آن ها شد، آنکسیماندر اهل ملطیه در قرن 6 پیش از میلاد بود. در این دوران بود که ساعت های آفتابی در نقاط مختلف امپراطوری یونان گسترش یافت. خارج از تمدن یونان، در حدود 340 سال پیش از میلاد ستاره شناسی کلدانی به نام بروسوس نخستین ساعت آفتابی کروی را طراحی کرد. در این ساعت آفتابی جذاب شاخص درون نیمکره ای واقع بود که علاوه بر نشان دادن زمان بر حسب یک تقسیم بندی 12 ساعتهٔ طول روز، بلندای سایه و نیز فصل ها را مشخص می کرد.}

_{نخستین ساعت های آفتابی که شاید حتی پیش از این اقوام نیز بوده است، تنها گذر خورشید را از نصف النهار ناظر مشخص می کرد که همان ظهر شرعی است. سومری ها این ساعت را گسترش دادند و اولین نمونه ساعت های آفتابی عمودی را ساختند. در این ساعت ها که ساده ترین نوع ساعت های آفتابی است، یک شاخص عمودی سایه ای بر صفحه ای می اندازد که تقسیم بندی آن نشانگر ساعت های روز است.}

_{ساعت آفتابی وسیله ای است که زمان را با استفاده از مکان خورشید در آسمان می سنجد. معمول ترین نوع ساعت آفتابی از میله ای ساخته شده است که روی صفحه ای قرار دارد و ساعت های شبانه روز روی صفحه نشانه گذاری شده اند. وقتی مکان خورشید در آسمان عوض می شود، مکان سایهٔ میله هم روی صفحه جابه جا می شود و ساعت را نشان می دهد.}

_{ساعت آفتابی:}

_{در ساعت خورشیدی، میله ای عمودی بر سطح افقی نصب می شده است که با اندازه گیری سایه آن میله، زمان معلوم می شده است.}

_{ساعت های آفتابی در فرهنگ مردم:}

_{در بیشتر شهرهای بزرگ این ساعت ها در میدان اصلی نصب می شد تا مردم ساعت را بدانند. نمونه های بسیاری از اولین ساعت های آفتابی تا امروز وجود دارد که با پیشرفت علم و دانش انسان در زمینهٔ ریاضیات، کامل تر و دقیق تر شده است و امروزه این ساعت ها به عنوان نمادی از تمدن هر سرزمین مورد توجه قرار می گیرند.}

_{دقت ساعت های آفتابی:}

_{بیشتر ساعت های آفتابی تزئینی برای عرض جغرافیایی 45 درجه طراحی می شوند. اگر بخواهیم چنین ساعت هایی را برای عرض های جغرافیایی دیگر به کار ببریم، باید صفحهٔ ساعت را کج کنیم تا محور ساعت (راستای میلهٔ ساعت) موازی با محور چرخش زمین قرار بگیرد و راستایش (در نیم کرهٔ شمالی) به سمت قطب شمال باشد. ساعت های آفتابی معمولی، زمان ظاهری خورشیدی را نشان می دهند. این زمان با زمانی که از ساعت می خوانیم کمی فرق دارد و در طول سال تا حدود 15 دقیقه جابه جا می شود. این ساعت ها تنها 4 روز در طول سال با ساعت های مکانیکی مطابقت دارند (16 آوریل، 14 ژوئن، 2 سپتامبر و 25 دسامبر). این پدیده به این خاطر است که راستای محور چرخش زمین به دور خود کاملاً ثابت نیست و زمین هنگام چرخش به دور خود کمی تاب می خورد. ساعت های آفتابی دقیق همیشه جدول یا نموداری در کنار خود دارند که این اختلاف زمان را در ماه های مختلف سال تصحیح می کند. برخی دیگر از ساعت های آفتابی پیچیده نیز با خمیده کردن خط ساعت ها روی صفحهٔ خود یا با روش های دیگر مستقیماً ساعت درست را نشان می دهند.}

_{انواع جدیدتر ساعت:}

_{با پیشرفت علم و دانش بشری، به تدریج ساعت های دقیق تر مکانیکی، وزنه ای، فنردار، برقی، باطری دار و کامپیوتری جای ساعت های آبی، آفتابی و ماسه ای را گرفتند. مخصوصا از زمان استفاده انسان از فنر جهت راه انداختن چرخ های دندانه دار، که به ساعت شمار و دقیقه و حتی ثانیه شمار متصل هستند، سنجش دقیق زمان برای همه به طور ساده امکان پذیر گردید. در اوایل قرن شانزدهم اولین ساعت مچی آهنی، که نسبتا زمخت بوده، توسط یک نفر آلمانی ساخته شد. بعدها در اواخر قرن هجدهم با استفاده از فنر و چرخ دنده های بسیارکوچک، امکان ساختن ساعت های مچی ظریف به وجود آمد، به طوری که اولین ساعت های مچی شبیه ساعت های امروزی، در کشور سوئیس «از سال های 1790 به بعد» ساخته شد.}

_{بین سال های 1865 تا 1868 بزرگ ترین، حجیم ترین و جسیم ترین ساعت دیواری جهان، در کلیسای سن پیر در فرانسه نصب گردید. ارتفاع ساعت 1/12 متر عرض آن 09/6 متر و ضخامتش 7/2 متر بوده که از 90000 قطعه تشکیل شده است. در مقابل بزرگ ترین ساعت، ظریف ترین ساعت دنیا فقط 98/0 میلی متر قطر دارد.}

_{ساعت هایی با تکنولوژی های جدید:}

_{تکنولوژی امروزی، انسان را قادر ساخته ساعت های بسیار ظریف و دقیق مکانیکی، تمام الکترونیکی، کامپیوتری و حتی اتمی بسازد.}

_{ساعت با فرم نوین 24 ساعتی حداقل از قرن پانزدهم مورد استفاده بوده است؛ حدود شش قرن قبل از میلاد، بابلی ها «در عصر امپراطوری دوم» چند مورد ابداعی از خود به جای گذاشته اند که امروزه نیز مورد استفاده کلیه کشور هاست. مرسوم داشتن هفت روز هفته و تعیین عدد پایه 60 برای ساعت، از یادگارهای بابلی ها بشمار می رود. بابلی ها عقیده داشتند چون عدد 60 به اعداد 1، 2، 3، 5، 6، 10، 15، 20، 30 قابل تقسیم است. لذا، این عدد را پایه در نظر گرفته و مبنای تقسیم بندی ساعت قرار دادند. همچنین تقسیم بندی دایره به 360 درجه «مضربی از 60» از کارهای بابلی ها می باشد.}